Ovim izrazom obično se označava „teškoća na koju neko nailazi u poslu, u nekim nastojanjima i sl.” U Rečniku Matice srpske kamen spoticanja objašnjen je i kao „glavna teškoća u ostvarivanju čega”.

Izraz potiče iz Biblije. Susreće se već u Starom zavjetu, u Knjizi proroka Isaije, gde stoji sledeće:

„Gospod nad vojskama ‒

on jedini nek vam svet bude;

jedino se njega bojte,

strah od njega nek vas prožme

On će vam biti zamka i kamen

spoticanja,

i stijena posrtanja…”

I u Novom zavjetu, u Poslanici apostola Pavla Rimljanima, u prevodu Vuka Stefanovića Karadžića, zapisano je:

„A Izrailj tražeći zakon pravde ne dokuči zakona pravde. Za što? Jer ne traži iz vjere negod iz djela zakona; jer se spotakoše na kamen spoticanja.

Kao što stoji napisano: Evo mećem u Sionu kamen spoticanja u stijenu sablazni; i koji ga god vjeruje ne će se postidjeti.”

Prema tome, kamen spoticanja je po Bibliji prepreka koju je Bog postavio da bi ljudi ostali čvrsti i dosledni u veri, da bi se jedino njega bojali i u Božjem bili ponizni. Odatle se kasnije razvilo šire značenje: „prepreka, teškoća uopšte” ili, kako stoji u Rečniku Matice srpske, „(glavna) teškoća u ostvarivanju čega”.

Izraz kamen spoticanja često se u govoru značenjski izjednačava s drugim sličnim izrazom, koji je takođe preuzet iz Biblije ‒ kamen smutnje, u značenju: „uzrok ili povod svađe, odnosno razdora”.

Uz takvo objašnjenje J. Matešić, u Frazeološkom rječniku, daje, pored ostalih, i ovaj primer:

„…ocjene i ocjenjivanje bili su kamen spoticanja otkada je škole i školovanja”.

O takvom značenju svedoče i ovi primeri iz dnevne štampe: „Sibirski gasovod ‒ kamen spoticanja među supersilama”; „Povratak Palestinaca ‒ kamen spoticanja”; „Palestinska autonomija ‒ kamen spoticanja”, i tako redom.

Kao kamen spoticanja ili kamen smutnje (što će reći ‒ nesporazuma, razdora) u novinskim se naslovima označavaju još carinski propisi, prekovremeni rad, sistem takmičenja, stanovi, lokacije, itd.

Kakvi smo mi ljudi, i kakvi su nam odnosi, izraz kamen spoticanja, ili kamen smutnje (u ovom značenju) još dugo će živeti u našem jeziku.

Milan Šipka

IZVOR: Šipka 2013⁷: Milan Šipka, Zašto se kaže, Novi Sad: „Prometej”, str. 68‒70.