Ovim člankom počinjemo upoznavanje sa gradom Somborom i onim što je obuhvatio projekat Naj@Sombor.

Nadamo se da će da Vam se svideti i ako imate čime da je dopunite, pozivamo Vas da nam šaljete komentare i materijal na adresu: dasenezaboravi@srpskilegat.org. Mi smo se potrudili da ovim projektom obuhvatimo sve što smo mislili da obeležava jedan grad i njene građane: kultura, istorija, tradicija, etnologija, gradsko okruženje i sela, poznati Somborci, simboli grada…

Nadamo se da ćete  uživati u Somboru koliko smo i mi radeći sa predivnim ljudima iz Muzeja Sombora, Arhive Sombora, Galerije Milan Konjović, Turističke organizacije Sombor, Pevačkog društva Sombora, Pravoslavne crkve i Županije, Karmelićanskog manastira, gradske uprave Sombor, hroničarima grada i posebno sa gospodinom Milanom Stepanovićem i svim ljudima koji vole Sombor. Svima veliko hvala profesionalnom i ličnom doprinosu.

Posetite Sombor, i uživajte u Srbiji.

Zvezdani časovi somborskih horova

 Tradicija horskog pevanja u Somboru dugo je bila vezana samo za crkveno pojanje, a prve građanske pevačke družine javljaju se tek početkom druge polovine XIX veka. Godine 1857. osnovano je  Muško pevačko društvo, čiji su članovi bili gradski i županijski činovnici različitih nacionalnosti, vični muzici. Uskoro dolazi do osnivanja pevačkih družina na nacionalnoj osnovi, pa se mađarska i nemačka društva okupljaju oko tek osnovane Građanske kasine, a Somborska srpska pevačka družina, osnovana krajem 1870. godine, blisko sarađuje sa ovdašnjom Srpskom pravoslavnom crkvenom opštinom i sa Srpskom učiteljskom školom (Preparandijom), u kojoj je tradicionalno negovano horsko i crkveno pojanje.

Somborska srpska pevačka družina imala je u narednim decenijama svoje uspone i padove, a za rad i opstanak ovog društva, tokom prvih dvadeset godina njegovog postojanja, najzaslužniji je bio horovođa i predsednik Nika Grujić Ognjan. Oštre političke podele među somborskim Srbima, izazvale su osamdesetih i devedesetih godina XIX veka duboke rascepe u dve najznačajnije srpske kulturne ustanove u gradu – Srpskoj čitaonici i Somborskoj srpskoj pevačkoj družini, pa je 1892. g. osnovano i Srpsko građansko pevačko društvo.

Dr. Jovan Joca Lalošević

Kada su, krajem prve decenije HH veka, pred opasnošću brutalne mađarizacije, donekle utihnuli međusrpski politički sukobi, dva pevačka društva su započela saradnju, posebno od kada je 1907. g. na čelo Somborske srpske pevačke družine došao dr Jovan Joca Lalošević.

Već naredne godine ovo društvo je intenziviralo horske nastupe, a o Vidovdanu 1908. g. organizovalo je i gostovanje u Somboru  jednog od tada najuglednijih i najboljih srpskih horova – Beogradske pevačke družine „Stanković“.  Posle četiri godine rada pod  Laloševićevom upravom, Srpska pevačka družina u Somboru imala je 250 članova, sa preko 50 članova hora.

Zgrada Srpskog pevačkog društva

Društvo je 1911. g. kupilo nekadašnju zgrade somborske Trgovačke i zanatske banke, koje je ponelo naziv „Srpski pevački dom“. U njemu su se nalazile i prostorije uprave Društva, kao i prostorije uprave Saveza srpskih pevačkih društava, u kojem je, na inicijativu somborskog Društva, bilo okupljeno 47 srpskih pevačkih družina iz Austrougarske monarhije. Sve do danas osnovna namena ovog zdanja nije promenjena, te su i sada ovde prostorije Somborskog pevačkog društva, koje je baštinik i nastavljač tradicije Srpske pevačke družine.

Plakat za takmičenje Prve slave Crba pevača održane u Somboru 09.06.1914.

Svoje najslavnije trenutke somborska Srpska pevačka družina imala je 1910. godine, kada je na takmičenju srpskih pevačkih družina u Beogradu osvojila prvo mesto i kada ih je kralj Petar Karađorđević odlikovao Ordenom Svetog Save V stepena, kao i u junu 1914. g. kada je u Somboru bila održana Prva slava Srba pevača, koja je u takmičarskom delu okupila 18 srpskih pevačkih društava iz tadašnje Austrougarske i Beograda (ukupno je u Somboru tada gostovalo blizu hiljadu horista i horistkinja, što čini ovaj skup, po svom značaju i veličini, do danas neprevaziđenim u istoriji somborske kulture).

Slično okupljanje, povodom šezdesetogodišnjice Srpskog pevačkog društva dogodilo se u Somboru i 1931. g.  (tada je u obeležavanju ove godišnjice učestvovalo 26 pevačkih društava sa svim pevačima i 31 društvo iz kojih je nastupalo po nekoliko pevača, iz svih krajeva tadašnje Kraljevine Jugoslavije).

Hor „Iuventus cantat“

Somborsko pevačko društvo imalo je nove zvezdane časove tokom poslednje decenije XX veka zahvaljujući Mešovitom omladinskom horu „Iuventus cantat”, koji je, pod dirigentskom palicom prerano preminulog maestra Silvestera Hajnala, osvojio brojne nagrade na prestižnim evropskim i svetskim horskim takmičenjima.

Dodatne fotografije: