Na današnji dan pre sto godina, 12. septembra 1916. godine, srpska vojska počela je osvajanje Kajmakčalana. Do toga je došlo ubrzo nakon što se posle prelaska Albanije i oporavka na Krfu, srpska vojska našla na Solunskom frontu i otpočela borbe za povratak u otadžbinu. Tog leta 1916. godine saveznici su uspešno privodili kraju pregovore sa Rumunima, u vezi sa njihovim ulaskom u rat na strani Antante, te je odlučeno da se krajem avgusta započne sa ofanzivom na Solunskom frontu, radi vezivanja bugarskih snaga na grčkoj granici. Srpska vojska i francuske snage trebalo je da napadnu bugarsko desno krilo. Prema tom naređenju, načelnik Štaba Vrhovne komande Srpske vojske, general Petar Bojović, 8. septembra izdao je svoju zapovest i odredio zadatke Prvoj armiji vojvode Živojina Mišića, Drugoj armiji Stepe Stepanovića i Trećoj armiji pukovnika Miloša Vasića. One su sa Francusko-ruskom armijom na današnji dan, posle snažne artiljerijske pripreme otpočele napad. Visine od preko 2500 metara, ovaj kameniti plato, zajedno sa svojim visovima predstavljao je prirodno utvrđenje i ključ bugarskih položaja. Svesni toga, oni su ga utvrdili sa tri reda rovova, između kojih je bila bodljikava žica, kao i drugim fortifikacionim objektima, i nazvali ga „Borisov grad“, po svom mitskom junaku. Sa druge strane, za Srbe je Kajmakčalan pored strateškog položaja, bio značajan jer se preko njegove najviše kote protezala državna granica Kraljevine Srbije, pa bi nakon devet meseci izgnanstva, ti ljudi ponovo bili kod kuće. Oni su ga nazivali „Vrata Srbije“ ili „Kapija slobode“. Poslednjeg dana septembra, nakon devetnaest dana napadanja, Kajmakčalan je osvojen. Završene su borbe vođene između Srba i Bugara više od dva meseca, zauzeta je dominantna pozicija na tom delu fronta, srpska vojska je opet kročila na svoju zemlju, a cena ovog uspeha bilo je više od četiri i po hiljade stradalih srpskih vojnika, među kojima i Vojvoda Vuk. Srpsko napredovanje nastavilo se i na drugim sektorima, a naredna značajna bitka bila je u luku Crne reke, gde je Prva armija napravila dubok prodor u bugarsku odbranu i naterala ih da se povuku preko 40 kilometara, posle čega su savezničke trupe, bez borbe, ušle u Bitolj. Ipak, Nemci i Bugari uspeli su da zaustave napredovanje severno od Bitolja, te je front stabilizovan i prešlo se na rovovski rat, koji je u tom obliku potrajao još skoro dve godine, do konačnog proboja. Na vrhu Kajmakčalana, kralj Aleksandar Karađorđević podigao je kapelu, spomenik palim junacima, sa Pupinovim zvonom pored, poklonom velikog naučnika, a tu je u urni po sopstvenoj želji položeno i srce doktora Arčiblada Rajsa. Nažalost, danas zvona više nema, kao ni srca velikog prijatelja Srba, koje su neprijatelji tokom Drugog svetskog rata izvadili iz urne i ko zna šta sa njim uradili, a i sama kapela je oštećena. Ipak, u prestonici još uvek postoji nešto što je posle rata doneto da nas seća na ove junake. To je osmatračnica srpske Vrhovne komande, koja je rastavljena, pa volovskim kolima preneta u Beograd i ponovo sastavljena, a nalazi se u parku preko puta Narodne skupštine.

Od važnih događaja u vezi sa Srbijom na ovaj dan izdvajamo još:

1853. godine rođen je pisac Simo Matavulj;
1876. godine rođen je srpski političar, pozorišni i književni kritičar Milan Grol;
1920. godine proglašeno je vaspostavljanje srpske Patrijaršije u Sremskim Karlovcima;
1980. godine umro je književnik Dušan Matić;
1999. godine preminuo je novinar Predrag Milojević.